سریال روشن تر از خاموشی کامل با کیفیت عالی

تعداد : 9 دی وی دی
نسخه خانگی
کیفیت : عالی
تعداد قسمت : 34 قسمت
شبکه جام جم

فروش مجموعه کامل سریال روشن تر از خاموشی با کیفیت عالی پخش از شبکه جام جم

سريال تلويزيونی

«روشنتر از خاموشی»

حسن فتحی - ۱۳۸۱

اين سريال که از شبکه اول تلويزيون ايران پخش شده ، از مجموع سريالهای معتبر تاريخی است . حسن فتحی که بيشتر با سريال «شب دهم» شناخته شده در اين کارش رويکردی واقع گرا به منابع کثيری که در تيتراژ پايانی هر قسمت نيز بدانها اشاره می کند ، داشته است . سريال داستان زندگی صدرالدين محمد قوام شيرازی متخلص به ملاصدرا و ملقب به صدرالمتألهين (به معنای پيشوای فيلسوفان خداشناسی) متفکر و فيلسوف بزرگ ايرانی اسلام و تشيع است .

آنچه می توانست در دوران کنونی فتحی را به کژراهه هدايت کند ، خوشبختانه پيش نيامده و او به شهادتِ قسمتهای به نمايش درآمده ، به صداقت و درايت (تا اينجای کار) سريالی خوش ساخت ارائه داده که در عين سنگينی بار مفهومی به جهت مضمون متفاوت و خاص زندگی و افکار و کنش ها و گفتگوهای ملاصدرا و استادان معتبرش در تاريخ فلسفه ء ايران يعنی ميرداماد ، شيخ بهايی ، و ميرفندرسکی ، کشش ِ کافی نيز برای تماشاگر (نهايتا" متوسط - چه تماشاگران با اطلاعات کمتر و اصطلاحا" عام از تحليل ديالوگها و تمايل به پيگيری اين زندگينامه طبيعتا" عاجز می مانند) با روايات تاريخی شاه عباسی و صفوی و عمده کردن دربار به مدد پرداخت عالی شخصيتِ شاه عباس اول صفوی ، که در عين درايت و نبوغ و تيزهوشی در نهايت سفاکی قدرت طلب و خودکامه می نمايد ، ايجاد کرده است .

«روشنتر از خاموشی» در حال حاضر به دوره ء فتنه گری علمای اخباری بر ضد ملاصدرا رسيده ، همانجا که به اتهام بدعت گذاری در دين با گرفتن حکم شاه دادگاه تفتيش عقايدی برای او ترتيب داده می شود و ملاصدرا پس از آن بواسطه ء رنجش روح لطيفش به کَهَک قم رفته و در آنجا تا سالها گوشه ء عزلت می گزيند .

تماشای اين مجموعه برای علاقمندان مطمئنا" عاری از لطف و دانسته های جديد نخواهد بود . فتحی براستی از مآخِذَش خوب استفاده کرده است . «روشنتر از خاموشی» را از دست ندهيد.

چرا دكارت ديده شد ولي ملاصدرا نه

گروه فرهنگ و هنر- مريم فلاح : دوره صفويه جزو مقاطع درخشان تاريخ كشورمان به‌شمار مي‌آيد.
فروش سریال ایرانی روشنتر از خاموشی در فروشگاه تی وی تاپ دات آی آر
در همين دوره است كه مي‌توان ردپاي زندگي ملاصدرا (صدرالمتالهين) فيلسوف بزرگ ايراني را جست‌وجو كرد.در بين آثار سينمايي و تلويزيوني اگر بخواهيم به دنبال توليداتي باشيم كه بر دوره صفويه تاكيد دارند، فقط مي‌توان ساخت 3 فيلم و 2 سريال را سراغ گرفت.فيلم‌هاي «خواب‌هاي طلايي» ساخته معزديوان در سال 1330، «حسين كرد شبستري» ساخته اسماعيل كوشان به سال 1345 و فيلم سينمايي «نسيم عيار» همچنين مجموعه 12 قسمتي «سرزمين من و نقابداران» كه سال 74 از شبكه اول سيما پخش شد و مهم‌تر از همه «روشن‌تر از خاموشي» ساخته حسن فتحي.اما در اين بين تنها اثري كه در حد بضاعت خود توانست در فضاي پرداختن به شرايط اجتماعي ايران در دوره صفويه به زندگي ملاصدرا بپردازد، «روشن‌تر از خاموشي» است كه از تراوشات تحقيقي، ذهن و قلم فتحي به بار نشست.اينكه فتحي در پرداختن به اين برهه تاريخي و زندگي ملاصدرا به چه منابع تحقيقي از دوره صفويه و بالاخص ملاصدراي شيرازي دست يافته است و اصلاً چرا به ملاصدرا پرداخته و تاثير حضور اين فيلسوف در تاريخ فلسفه چگونه است، مبحثي است كه با نظر به گفت‌وگوهاي پيشين كارگردان و نويسنده «روشن‌تر از خاموشي» در زمان پخش اين مجموعه تلويزيوني و بعد از آن دنبال مي‌كنيم.

عاشق ملاصدرا هستم

دوره صفويه دوره‌اي است كه جايگاه خاصي در تاريخ كشور ما دارد. دوره‌اي است كه به‌راحتي نمي‌توانيد درباره‌اش قضاوت كنيد. نه به‌سادگي مي‌توانيد از آن تعريف كرده و بگوييد كه دوره‌اي بود كه باعث اعتلا و خيزش مدنيت در اين كشور شد و نه مي‌توانيد آن را دوره‌اي بناميد كه باعث ركود و جمود شده است. دوره‌اي است كه عناصر متضاد، به شدت در برابر هم صف‌آرايي كرده‌اند. فلسفه در برابر حديث، تفكر عقلي در برابر تفكر نقلي، اسلام تعقلي در برابر اسلام تعبدي، يا به تعبير ديگر، معرفت تعقلي در برابر معرفت تعبدي. در حوزه سياسي و جغرافيايي شاهد تحولاتي هستيم و فتوحاتي صورت مي‌گيرد كه ايران به شكل ملي كه امروزه مي‌شناسيم، در اين دوره منسجم مي‌شود. در اين دوره است كه نقاشي مينياتور در اوج خودش است. يعني ببينيد، دوره‌اي نيست كه شما بتوانيد به‌راحتي حكم خوب يا بد بودن را درباره آن صادر كنيد. بسيار دوره پركشمكش، تراژيك و دراماتيكي بوده است.من آرزوي ساخت اين مجموعه را داشتم چون عاشق ملاصدرا هستم. ملاصدرا و آن تئوري حركت جوهري‌اش را واقعاً دوست داشتم و البته دوره صفويه را هم همين‌طور. كتاب‌هاي زيادي درباره اين دوره خوانده بودم. يكي از كتاب‌هاي مهمي كه درباره اين دوره خواندم، كتاب مرحوم شريعتي با نام «تشيع علوي، تشيع صفوي»، كتاب بسيار قابل تاملي است كه به هر حال يك تصوير از معرفت‌شناسي ديني آن دوره و قرائت‌هاي ديني ارائه مي‌دهد كه قابل بررسي و خواندن است. به نظرم هر كسي كه درباره معرفت‌شناسي ديني و وضعيت مذهبي آن دوره مطالعه و بررسي مي‌كند، بايد حتماً اين كتاب را بخواند.

ملاصدرا 200 سال فراموش شد

ملاصدرا، يك چهره نوانديش ديني در دوره خودش بوده و به زبان امروزي نوعي روشنفكر ديني دوره خودش به حساب مي‌آيد. چون در برابر مفاهيم ديني سنتي‌اي كه عده‌اي اصرار داشتند لباس مذهب به تن اين مفاهيم بكنند ايستاد. ابتدا جامه مذهب را از تن اين مفاهيم بيرون آورد و نشان داد كه اينها اصلا مذهبي نيست. بلكه يكسري برداشت‌هايي درباره آن مفهوم ديني است. خود مفهوم ديني امري قدسي است اما آن برداشت ديني كه ديگر امر قدسي نيست و اين يكي از مشكلات عمده در تاريخ تفكر و انديشه ديني در ايران است كه ما در تشخيص امر قدسي گاه دچار اشتباه مي‌شويم. به جاي آنكه مفهوم را به عنوان امر قدسي مورد بررسي محبانه قرار دهيم برداشتي كه عده‌اي ازآن داشته‌اند مورد حمايت قرار مي‌گيرد و اين باعث مي‌شود كه شما ديگر نمي‌تواني و در واقع جرات نداري آن برداشت را نقد كني و اگر بخواهي زماني آن برداشت را نقد كني به بهانه اينكه به امر قدسي اهانت كرده‌اي مورد تكفير قرار مي‌گيري و يكي از قربانيان اين خلط يعني خلط ميان امر قدسي و برداشت از امر قدسي مرحوم ملاصدراي شيرازي بود. وي يك قرائت فلسفي و سيستماتيك از اسلام ارائه داد كه اين قرائت را با شواهد قرآني حمايت كرد و از اين طريق جريان حكمت متعاليه را به راه انداخت. اين به نظر من بسيار دردناك است كه در تاريخ فلسفه اصحاب فلسفه در غرب دكارت را به عنوان پايه‌گذار اولين سيستم فلسفي معرفي مي‌كنند. در حالي كه زماني كه ملاصدراي شيرازي در بصره فوت كرد 17 سال گذشت تا دكارت در غرب متولد شد و پيش از دكارت ملاصدرا بود كه اولين نظام‌واره سيستماتيك فلسفي را بنيان نهاد اما چرا او ديده شد و ملاصدراي ما ديده نشد؟ به‌خاطر جور و جفايي كه خود ما بر خودمان روا داشتيم. به‌خاطر جور و جفايي كه يك جامعه بر فرزندان خودش كرد. روزگار ملاصدرا بر او جور و جفا كرد. او را از خود راند و تبعيد كرد. او رفت به «كهك» و از مركز فعاليت‌هاي فرهنگي اجتماعي آن زمان دور شد. شما امروزه را در نظر بگيريد. امروز تهران تبديل شده به مركز فعاليت‌هاي فرهنگي و… حالا فكر كن يك نفر را بفرستند و بگويند تو برو در فلان ده و دره بمان و از آنجا خارج نشو. خب اين بنده خدا از مركز فعاليت‌هاي علمي و فرهنگي دور مي‌ماند. تازه امروزه تلفن هست، موبايل هست، اينترنت هست و حتي در يك ده‌كوره هم شما از حال و احوال ديگران باخبريد. اما در آن روزگار كه اين امكانات نبوده و هر كس كه به حاشيه يك منطقه تبعيد مي‌شد، نه تنها خودش از مركز فعاليت‌ها دور مي‌شد، بلكه تمام كساني كه مي‌توانستند در معرض انديشه‌هاي او قرار بگيرند، او را فراموش مي‌كردند ظاهراً اين بلايي بود كه سر ملاصدرا آمد؛ در واقع اين بلا بر سر جريان تفكر استدلالي، تعقلي و مبتني بر منطق آمد و تا 200 سال بعد ملاصدرا به فراموشي سپرده شد.

ملاصدرا زندگي تراژيكي داشت

در اواخر عهد قاجاري است كه «ملا هادي سبزواري» پيدا شد و رفت اسفار ملاصدرا را خواند و «منظومه» را بر شرح اسفار نگاشت يا بعدها در حوزه علميه، مرحوم «علامه طباطبايي» پيدا شد كه درباره ملاصدرا صحبت كرد و از او دفاع نمود. اما ملاصدرا به عنوان نماينده تفكر منطقي، تفكر عقلايي و تفكر مبتني بر خرد، در دوره صفويه تودهني محكمي خورد. او سيلي خورد. و اين سيلي خوردن، بازتاب‌هاي نامباركي در حوزه‌هاي معرفتي داشت.

تبعيد ملاصدرا در تاريخ براي من به همان اندازه موجب سوگواري است كه جلوگيري از رفتن مالك‌اشتر به چادر معاويه. اگر مالك اشتر به چادر معاويه مي‌رفت و او را مي‌كشت و علي(ع) در اين جنگ پيروز مي‌گشت، تاريخ عوض مي‌شد. اين تاسفي است كه وقتي به آن نقطه از تاريخ اسلام [صدر اسلام] چشم مي‌دوزيم به سراغمان مي‌آيد و اين تاسفي است كه وقتي به اين نقطه از تاريخ ايران [صفويه] چشم مي‌دوزيم، به سراغمان مي‌آيد واقعاً اگر ملاصدرا در دوره صفويه تودهني نمي‌خورد، ما از جنبه معرفت‌شناسي تعقلي و استدلالي، امروزه وضعيت بهتري داشتيم قطعاً اين امر در ساير حوزه‌هاي جامعه نيز بازتاب داشت. وقتي در يك جامعه، سنت معرفت‌شناسي تعقلي قوي باشد، افراد آن جامعه هم بر مبناي تفكر عقلايي با يكديگر ارتباط خواهند داشت و اينها همه پيامدهاي سيلي خوردن ملاصدرا است. بنابراين زندگي ملاصدرا يك زندگي تراژيك است. طبيعي است كه براي من جذاب باشد هم ديدگاه‌هايش، هم افكارش، هم زندگي شخصي‌اش، هم نامردمي‌هايي كه در حق او شد و او را به بدعت و كفر متهم كردند فقط به جرم اينكه يك قرائت جديد و متفاوت از پيشينيان از دين مبين ارائه داد. من انگيزه‌هاي بسياري داشتم كه زماني كه پيشنهاد ساخت سريال ملاصدرا به من شد، آن را بپذيرم و با تمام سختي‌ها آن را به انجام برسانم.

فيلمنامه «روشن‌تر از خاموشي» چگونه قوام يافت

از دوره صفويه 8 ـ 7 كتاب بيشتر وجود ندارد كه آنها هم اغلب سفرنامه‌هايي هستند كه سياحان شرح سفرهاي خودشان را به اين مملكت نوشته‌اند از اين‌رو قطعاً كار كردن درباره دوره صفويه سخت‌تر است.

در ساخت «ملاصدرا» تا آنجا كه توانستم سعي كردم به تخيل مقرون به واقع متوسل شوم. ممكن است بپرسيد چگونه براي نمونه من در كنار مراجعه و مطالعه بسياري كتب كه منسوب به ملاصدرا است به هر دشواري‌اي كه بود، رفتم و اشعار ملاصدرا را نيز يافتم. خب، ما مي‌دانيم كه زبان شعر، هميشه زبان بيان خصوصي‌ترين، فردي‌ترين و عاطفي‌ترين حالات يك انسان است؛ خواه فيلسوف، خواه غيرفيلسوف. ملاصدرا در منظومه اشعارش، زبان به شكوه گشوده است؛ زبان به گلايه از جور و جفاي زمانه خودش گشوده است؛ از تنهايي‌هاي خودش گفته؛ از ياراني گفته كه او را ترك كرده و كم‌كم اطراف او را خالي كردند؛ خب اينها خيلي به من الهام‌بخش است. خيلي به من تصوير مي‌دهد من با اينها توانستم بخش غايب، بخش ناشناخته، پنهان شده و نامعلوم زندگي اين آدم را تا حدودي به همراه تخيل واقع به مقرون خودم بازسازي كنم.

رئيس سازمان صداوسيما، دكتر لاريجاني خودش فلسفه خوانده بود و علاقه‌مند بود به ملاصدرا (بنابراين گاهي تعلق خاطرهاي شخصي مسوولان كمك مي‌كند به انجام اين كار… يا از انجام يك كار جلوگيري مي‌كند. دكتر لاريجاني دكتراي فلسفه داشت) بنابراين طبيعتا علاقه‌مند بود كه درباره زندگي فلاسفه كار شود. يكي از فلاسفه‌اي كه ايشان به وي علاقه داشت، همين ملاصدراي شيرازي بود. بنابراين در اينجا به يك نقطه مشترك رسيديم.ايشان و من هر دو به ملاصدرا علاقه‌مند بوديم اما حالا به اين نكته مي‌رسيم كه ايشان به كدام ملاصدراي شيرازي علاقه دارد؟ و من به كدام ملاصدراي شيرازي علاقه دارم؟ خب، من يك فيلمنامه‌اي نوشتم درباره ملاصدرا. ابتدا با آن مخالفت شد، حتي مدتي معوق شد و گفتند كه اگر اين است، نمي‌خواهيم. بعد از مدتي دوباره شانس با ما يار شد و تصميم گرفتند كه اين مجموعه ساخته شود، بنابراين آمدند و شخصي را به‌عنوان حكم قرار دادند.آقاي دكتر عبدالله نصري كه زماني رئيس همين دانشكده صداوسيما بود و سپس رئيس دپارتمان فلسفه دانشكده ادبيات دانشگاه تهران شد، قرار شد اين فيلمنامه را با تحقيقاتي كه انجام داده بودم، هر روز ببرم به دفتر ايشان و با هم درباره‌اش صحبت كنيم. در آن موقع، ايشان مشاور آقاي لاريجاني بود. حسن آقاي نصري اين بود كه با دنياي درام آشنا بود و تفاوت داشت با بعضي‌ها كه ساختن فيلمي براساس زندگي يك فيلسوف را با موعظه‌كردن درباره يك فيلسوف اشتباه گرفتند و متاسفانه ادراك تاريخي هم نسبت به تطور شخصيتي وي ندارند و گمان مي‌كنند از بدو تولد، بايد فيلسوفانه حرف بزنند و… در حالي كه مي‌دانيم فلاسفه هم مانند ديگران دوران كودكي داشته‌اند و بازيگوشي و مسائل خاص خودشان را داشته‌اند و همين‌ها باعث مي‌شود شخصيت‌شان باورپذير شود. خوشبختانه دكتر نصري با درام آشنايي داشتند و مي‌دانستند براي اينكه فيلمنامه به‌گونه‌اي نوشته شود كه مردم را پاي فيلم بكشاند، بايد از تخيل هم در آن استفاده كرد. به‌هرحال ايشان در آن زمان خيلي انعطاف نشان داد و من مي‌توانم به جرات بگويم اگر ايشان در آن زمان نبود، ممكن بود اين كار ساخته نشود، چون نهايتا نظر وي بايد به «سيمافيلم» كه تهيه‌كننده اين اثر بود، ارائه مي‌شد و سرنوشت‌ساز بود. هر روز مي‌رفتم دفتر ايشان، يك جاهايي ايشان از من مي‌خواست كه قسمت‌هايي را جرح و تعديل كنم. يك جاهايي من از ايشان مي‌خواستم كه به‌خاطر ذات دراماتيك فيلم، از من نخواهند كه چنين كنم و نهايتا در اين بده بستان‌ها بود كه اين سريال ساخته شد.